٭ در طول تاريخ هميشه فضاهای عمومی پس زمينه زندگی اجتماعی را در فعاليتهای گوناگونی مانند معاملات تجاری، تبادلات اجتماعی، تفريحات، جشنها، اعتراضات، و تفکر شکل داده است. در حال حاضر ما به عنوان يک جامعه مدرن که روابط اجتماعی ـ سياسی اش با گذشته بسيار فرق کرده است، درونگراتر شده ايم، تا حدی که بعضی فضاهای عمومی در معرض نابودی قرار گرفته اند. اما نياز به برآورده شدنهای واقع بينانه و همچنين شاعرانه زندگی عمومی، همچنان باقی می ماند و خواهد ماند.
در حدود سال 1730 کانالتو ميدان سن مارکو در ونيز را به تصوير کشيد. نقاشی او به طرز پيچيده ای تصوير پرجزييات فعاليتهای روزانه زندگی ونيزی است: دسته هايی از مردم درحال گفتگو هستند، عده ای ديگر در حال عبور از ميدان هستند، بعضی درحال تماشای اتفاقاتند، کودکان درحال دويدن و بازی کردن هستند، سگها در زير نور آفتاب دراز کشيده اند، و دستفروشها و دوره گردها بساط خود را در اطراف ميدان پهن کرده اند. فضا مملو از انرژی است و لذت گذراندن وقت در چنين مکانی را کاملاً می توان حس کرد. در نقاشی کانالتو به نظر می رسد هر کسی مکانی دارد که با فرصتهای متعددی می تواند در فعاليتهايی که توسط نقاش به تصوير کشيده شده است، مشغول شود. در واقع جزييات زندگی اجتماعی صحنه را غنی و سرزنده ساخته است. پس از گذشت حدود دويست و هفتاد سال ميدان هنوز همانقدر سرزنده است که در نقاشی کاناتلو نمايش داده شده بود و همچنان پس زمينه ايست برای زندگی عمومی.
وجود و رونق زندگی اجتماعی از پيش نيازهای توسعه فضاهای عموميست. فضای عمومی صحنه ايست که بر روی آن نمايش زندگی اشتراکی اجرا می شود. خيابانها، ميادين، پارکها و ساختمانهای عمومی شهرها به فراز و فرود مبادلات بشری شکل می دهند. در همه زندگيهای اشتراکی تعادلی تناوبی بين فعاليتهای عمومی و خصوصی وجود دارد. در ميان اين موازنه، فرهنگهای مختلف درجه تأکيد متفاوتی برای فضاهای عمومی قائل می شوند. در فرهنگهای مديترانه ای قدرت مذهبی و مدنی در قصرها، تالارهای شهر و کليساها نمود می يابد که هميشه رو به خيابانهای اصلی و ميادين دارند. در کشور های مسلمان شمال آفريقا فضاهای عمومی محدود هستند و تنها بازارها محل نمود زندگی اجتماعی هستند. در آنجا هنوز قلمروی خصوصی خانه، مسجد و مدارس قرآنی از اهميت زيادی برخوردار است.
از محفلهای يونان باستان گرفته تا تفرجگاههای امروزی، شکل فضاهای عمومی انعکاس مستقيم ارزشهای شخصی و عمومی جامعه بوده است. در سراسر تاريخ جمعيتها فضاهای عمومی ای را که نيارشان را مرتفع می کرده به وجود آورده و گسترش داده اند، مثل فروشگاهها برای معاملات تجاری و گالريها برای ارتباطات و تعاملات هنری. مکانهای خاص، معنای خود را از طريق عملکردشان بدست می آورند و سپس نقش خود را در زندگی مردم تشديد می کنند. فضاهای عمومی منشأيی برای مبادلات اجتماعی و نيز اغلب مکانهای گردهمايی برای مطالبه حقوق سياسی و فردی گسترده تر هستند.
ساعات مختلف روزانه زندگی اکثر مردم بين زندگی در محيطهای عمومی و فضاهای خصوصی تقسيم می شود. نمونه زندگی فردی افراطی يا اجتماع گريزی ممکن است اعتراضی باشد نسبت به قوانين کلی اجتماعی. تعادل بين زندگی اجتماعی و خصوصی و تأثير آن بر فضا، از مجموعه پيچيده ای از عوامل ـ فيزيکی، اجتماعی، سياسی و اقتصادی ـ پديدار می گردد.
همچنين تغييراتی که در ساختار خانواده ها در طول سالهای متمادی به و جود آمده تأثيرات قابل توجهی بر تعادل ميان دو حوزه عمومی و خصوصی گذاشته است. اما در عين حال بسياری از بسترها برای زندگی اجتماعی به دليل استراتژی حکومتهای مرکزی از بين رفته اند و بعضی از مراکز قدرت شديداً تلاش کرده اند تا مفاهيم اجتماعی را به حوزه های خصوصی انتقال دهند. وقتی که فضاها و بناهای عمومی کم اهميت شوند يا از آنها چشم پوشی شود مردم بيشتر در زندگی خصوصی غرق می شوند و به تدريج روح جمعی و همبستگی فرسوده می شود.
سيستمهای اجتماعی و سياسی معاصر، با تأثيری که به ويژه بر شهرها داشته اند، درونگرايی زندگی را تقويت کرده اند به گونه ای که مردم به طرز انعطاف ناپذيری به درون زندگی شخصی و کار خويش خزيده اند. امروزه رشد انجمنهای دوستی، به کمک پيشرفتهای تکنولوژی ارتباطات و ظهور قلمرو دنيای مجازی، سرعت يافته است. از روزهای آغازش، شبکه گسترده جهانی با سرعت گيج کننده ای که نصيب جديدترين فضاهای عمومی مجازی نموده، گشوده تر شده است. محفلی سايبر، گسترده، و تپنده با جمعيتی از کاربران واقعی اشغال شده است که مشغول انجام فعاليتهای روزمره مانند خريد کردن، گپ زدن، مطالعه کردن، چرخ زدن، سرگرم شدن، تفريح کردن، و خبر کسب کردن هستند. اين مجموعه مکان جديد برخلاف ميدان سن مارکو از نظر فضايی نامحدود و از نظر پديده شناسی انتزاعيست و از تأثيرات آب و هوا، زمان، فصول، تغييرات زمين شناسانه و دسترسی فيزيکی بشر به دور است.
نسبتِ زندگی عمومی با فضای عمومی، پويا و متقابل است و اصول متعددی را برپا می کند. وظيفه معماران و طراحان شهری ادغام اين عناصر گوناگون در غالب يک بافت قابل تحمل و يکپارچه است که نيازمند سيستمهای فنی، اجتماعی و فصاييست که زندگی عمومی و خصوصی شهر را تشکيل می دهند. انديشه معمار به عنوان بافنده پارچه ای به نام شهر، يک استعاره درخور، و به ويژه مفيد است، و همانطور که جوديت کينارد شرح می دهد: دليل نپذيرفتن منش کلاژ در توليد بافت اين است که شخص تجربه کننده بافت شهری، استعاره درمانی بالقوه ای را کشف می کند که در پس انديشه شهر به عنوان يک ساختار متصل، هيچ استراتژی فرمال يا خاصی را تجويز نمی کند ـ شبکه ای ساخت بشر از گامهای منحصر به فرد که از طريق ارتباطات متقابلش نيرو کسب می کند و تجلی کيفيتهای لامسه ای و بصريش را تقويت می کند.



نوشته شده در ساعت 1/23/2003 03:41:00 AM توسط كاميار

٭
شماره هجدهم(دی ماه 1381) مجله بيدار منتشر شده است. فهرست اين شماره به قرار زير است:
* سخن سردبير
* مباحث نظری
- اديپوس شهريار: عموديت تراژيک و زيادت/ ميشل فوکو/ اميد مهرگان
- نشانه شناسی و پساساختارگرايی در مطالعات تئاتر و فيلم(بخش اول) / لوييز بارتر/ شهرام گيل آبادی
* ادبيات
- نقد و ديوانگی/ حسين رسول زاده
- شکلهای متفاوت، نظمهای بسيار/ محمد آزرم
- آنارشی؛ هيراشی، مکانيسم؛ ارگانيسم/ اميد شمس
- نظم/ آشوب: تغيير زاويه ديد/ امير آريان
- نادين گرديمر و رويدادهای آفريقای جنوبی/ پر واستبرگ/ مسعود روانبخش
- شب زنده داری مردگان/ تحليل و بررسی کتاب فريادهای خاموش/ آزيتا ايرانی
* موسيقی
- سونات برای دوپيانو و سازهای کوبه ای/ هوشنگ فرهنگ
* تئاتر
- چگونه از متن به تصوير برسيم/ باملا هوارد/ سام فرزانه
- من به دنبال ريشه ها هستم/ گفت وگو با تينوش نظم جو/ کيومرث مرادی
* سينما
- سينما؛ ادراک حسی، زمان و شدن(بخش اول) / کلير کول بروک/ عليرضا اژدری
- چرا از هاليوود متنفرم/ آندرو هاو/ علی ملائکه
- نقدهای فيلم "آوازهای سرزمين مادری ام" / سونی لاتيل، آلن لاويل/ ميرمحمد صادقی
* در شهر
- شناسه کتاب/ شهلا زرلکی
- شناسه هنرهای تجسمی/ اميد روحانی
- شناسه تئاتر/ مشهود محسنيان
- شناسه سينما/ محسن سيف
- شناسه موسيقی/ حسام گرشاسبی

در ضمن هفته نامه کتاب هفته نسخه اينترنتی هم دارد که يک روز زودتر از نسخه کاغذيش به روز می شود.

نوشته شده در ساعت 1/19/2003 01:14:00 AM توسط كاميار